Dwarsliggers & Buitenbeentjes

Tijdens de voorbereiding stuitte ik op een album van Randy Weston dat hij in oktober 1959 in de New Yorkse jazzclub The Five Spot heeft opgenomen. De vleugel waarmee hij in die befaamde club werd opgescheept klinkt belabberd, maar Randy Weston laat zich door dat valse instrument niet van de wijs brengen en weet telkens weer hoogst interessante overdenkingen aan het krakkemikkige instrument te ontlokken. En dat is typerend voor de echte klavierleeuwen: ze laten zich niet afschrikken door instrumenten die soms weken lang niet gestemd zijn of door toetsen waarvan het ivoor lang geleden is verdwenen of door hamertjes die in de snaren blijven hangen. Deze toetsentemmers zijn zo positief en zo virtuoos dat ze zonder een spier te vertrekken de suggestie weten te wekken dat de clubeigenaar voor een  volwaardig instrument heeft gezorgd. Waardoor de clubeigenaar weer eens gesterkt wordt in zijn, door gierigheid gevoede,  mening dat hij een prima instrument in de aanbieding heeft…

Wat er op die bewuste maandagavond in oktober 1959 nog meer mis was, leest u na de speellijst.

SPEELLIJST

*Randy Weston Live at the Five Spot (United Artists LP)

Kenny Dorham (trompet), Coleman Hawkins (tenorsax), Randy Weston (piano), Wilbur Little (bas), Roy Haynes (drums) plus Clifford Jarvis toegevoegd als een extra drummer in # 5

Live opgenomen in The Five Spot, NYC, op 26 oktober 1959

#   1.   Hi Fly (Randy Weston) (7:21)

#   2.   Beef Blues Stew (Randy Weston) (5:00)

#   3.   Star Crossed Lovers (Billy Strayhorn-Duke Ellington) (5:09)

#   4.   Spot Five Blues (Randy Weston) (10:42)

#   5.   Lisa Lovely (Randy Weston) (4:40)

**Walter Norris & George Mraz: Drifting (Enja CD)

Walter Norris (piano), George Mraz (bas)

Opname: Trixi Studios, München, 18 augustus 1974

#   6.   Spring Can Really Hang You Up The Most (Tommy Wolf-Fran

Landesman) (7:58)

#   7.   Falling In Love With Love (Richard Rodgers-Lorenz Hart) (4:36)

#   8.   Maple Leaf Rag (Scott Joplin) (2:43) (piano solo)

***Walter Norris & Aladar Pege: Winter Rose (Enja CD)

Walter Norris (piano), Aladar Pege (bas)

Opname: Studio Bauer, Ludwigsburg, 1980

#   9.   Enkephalins Rose (Walter Norris) (7:20)

Ik heb me knollen voor citroenen laten verkopen

Eigenlijk had ik de glorieus klinkende pianomuziek van Walter Norris willen aanvullen met de eveneens indrukwekkende pianistiek van Randy Weston, maar tijdens de voorbereiding van het programma stuitte ik op een vroege plaat van Randy Weston —Live at the Five Spot— die ik om diverse redenen zo interessant vond dat ik bij die LP ben blijven steken. Maar van een welluidende vleugel is op dat album allerminst sprake; daarvoor moet je bij latere platen uit het oeuvre van Randy Weston zijn, bijv. de portretten-trilogie die Weston in juni 1989 heeft vastgelegd op een majestueuze Bösendorfer Imperial. De portretten van Duke Ellington, Thelonious Monk en de Self Portraits (op het label Verve) vormen een eerbewijs aan drie essentiële jazzpianisten maar impliciet ook aan de bouwers van de mooiste vleugels op aarde: de Steinways in Hamburg, de Bechsteins in Berlijn, de Bösendorfers in Wenen en de Fazioli’s in het Italiaanse stadje Sacile (bij Venetië). Dankzij de fanatiek  beleden ambachtelijkheid van de constructeurs van deze vier merken zijn pianisten als Duke Ellington, Art Tatum, Earl Hines, Eddie Heywood, Randy Weston, Martial Solal en Walter Norris in staat extra diepte aan hun spel te verlenen. In de gauwigheid vergeet ik er ongetwijfeld een paar, maar deze zeven pianisten schoten mij spontaan te binnen als hoeders van een fraaie, gelaagde pianoklank.

Hoewel Randy Weston op Live at the Five Spot zich moet behelpen met een aftands instrument, baant hij zich zo onverstoorbaar en creatief een weg langs de valkuilen en klemmen die deze piano voor hem in petto heft, dat ik met deze LP ben doorgegaan. Ook de altijd welluidende Roy Haynes geeft prima partij.

Bovendien vond ik het verhaal rond de totstandkoming van dit album zo intrigerend dat ik dacht “ met dit verhaal erbij wordt deze plaat extra interessant”. De anonieme hoestekst-auteur (ongetwijfeld een ambitieuze marketing functionaris bij het United Artists label) heeft er een sterk verhaal vol met rampspoed en improvisatie van gemaakt:

Voordat de platenmaatschappij United Artists het maandagvond-optreden zou gaan opnemen, moest er ‘s middags flink gerepeteerd worden. Maar geen spoor van Coleman Hawkins; die bevond zich hoog in de lucht, ergens tussen Chicago en New York. Ook Roy Haynes zat nog in het vliegtuig dat hem vanuit Boston naar New York zou brengen. Reizend per trein vanuit Washington, D.C. hadden Wilbur Little en zijn bas zich ook nog niet gemeld. Tot overmaat van ramp was Melba Liston (arrangeur en goede vriendin van Randy Weston) plotseling opgenomen in een ziekenhuis in Californië; maar ze had het nog wel opgebracht om haar arrangementen per koeriersdienst naar Manhattan te versturen, waar ze echter nog steeds niet waren bezorgd. Rond half tien in de avond van een sombere dag in herfstig Manhattan —26 oktober 1959— kwam alles toch nog goed: alle muzikanten waren inmiddels binnen gedruppeld, de arrangementen waren ook nog afgeleverd en een opgeluchte Randy Weston voorzag iedereen van muziek. Er was geen tijd meer om nog te repeteren, er restte slechts een minimale mogelijkheid om even met elkaar in te spelen.

En dan komt de anonieme auteur met een daverende conclusie: “ The results are on this album —and you can wrap them up in just two words— Fabulous Musicianship.”

Hoestekst is in feite totale kletskoek

In de uitzending liet ik al weten dat ik die conclusie erg overdreven vond — “De vijf muzikanten behoren tot de top van de eredivisie, maar erg geacheveerd en zelfverzekerd klinkt het allemaal niet”— maar nu ik inmiddels wat meer tijd heb gehad om de muziek en het verhaal eromheen op mij te laten inwerken, kom ik tot de conclusie dat het hoestekst-verhaal totale kletskoek is.

Ik neem graag aan dat Melba Liston (1926-1999) arrangementen voor deze kwintet-opname heeft geschreven (een jaar eerder waren Randy Weston en de trombonist/arrangeur Melba Liston een langjarig samenwerkingsverbond begonnen), maar ik kan me niet voorstellen dat die arrangementen daadwerkelijk op de lessenaars hebben gelegen, in ieder geval heeft niemand er ook maar  een blik op geworpen.  Dat kun je overduidelijk uit het klinkend resultaat afleiden: er is geen sprake van uitgeschreven blazerspartijen, er zijn geen gecomponeerde tussenstukjes of ophitsende riffjes. Coleman Hawkins geeft een min of meer aanvaardbare vertolking weg van Star Crossed Lovers (van Ellington/Strayhorn) , maar  Kenny Dorham heeft hier niets te doen, en verder komt hij ook nauwelijks in het stuk voor. Een vermoedelijk bij toeval in de club rondhangende (drummer) Clifford Jarvis komt de drumsolo van Roy Haynes verstoren; ik geloof dat ik dat met veel goede wil in de uitzending een “slagwerk duet” heb genoemd, maar eigenlijk vertoont Clifford Jarvis hier grensoverschrijdend gedrag: als er nou één drummer is van wie je met een gerust gemoed een fraai klinkende en goed gestructureerde solo kunt verwachten, dan is het wel Roy Haynes. En als collega moet je je daar vooral niet tegenaan bemoeien en Roy Haynes in zijn waarde laten. In het zesde en laatste stuk van de LP komt Brock Peters met zijn bombastische bariton en zijn wapperende vibrato via een stichtend, infantiel liedje de kers op dit chaotische allegaartje zetten.

Omdat ik mij in eerste instantie knollen voor citroenen heb laten verkopen, en pas bij nader inzien tot verhelderende inzichten ben gekomen, is deze uitzending van Dwarsliggers en Buitenbeentjes in combinatie met de bijbehorende verantwoording (de z.g. Gidstekst)  eigenlijk toch wel deksels interessant geworden.

In volgende uitzendingen zal ik u laten horen hoe mooi een  Bösendorfer Imperial onder de handen van Randy Weston kan klinken.