Mariama

Eind 1958 wordt Guinée onafhankelijk, met Sekou Touré als eerste president. Die is een groot muziekliefhebber en op 15 januari 1959 richt hij een staatsorkest op: Syli Orchestre National, met de beste instrumentalisten uit het land, zoals de trompettist Balla Onivogui, de trombonist Pivi Moriba en de saxofonist Kélétigui Traoré. De bedoeling is om overal in het land muziekgroepen te trainen in het spelen van de traditionele melodieën en ritmes van Guinée. Om de training van muziekgroepen beter te kunnen uitvoeren, besluit de regering van Guinée om Syli Orchestre National te splitsen in kleinere eenheden. Zo ontstaat in 1962 het orkest Jardin De Guinée, onder leiding van Balla Onivogui, de trompettist van Syli Orchestre National. Later treden ook gitarist, zanger en componist Kante Manfila, gitarist Sekou Diabate (ook één van de oprichters van Bembeya Jazz) en zanger Demba Camarade (de zanger van Bembeya Jazz die in 1973 overlijdt bij een auto-ongeluk in Dakar) tot de band toe. Het orkest Jardin De Guinée ontleent zijn naam aan één van de beste danslocaties in Conakry, die vandaag de dag nog steeds bestaat. Later laat het orkest zich Balla Et Ses Balladins noemen, naar hun leider, Balla Onivogui,.

Toen de carrière van Miriam Makeba in de Verenigde Staten verslechterde na haar huwelijk met de Afro-Amerikaanse radicale burgerrechtenactivist Stokely Carmichael, verhuisde ze in 1968 met haar man naar Guinée, waar ze 15 jaar bleef wonen. Ze nam er ook 5 platen op, met de band Quintette Guinéen.

Tijdens het bewind van Sekou Touré is Guinée een socialistisch land, waar orkestleden, net als politie-agenten of leerkrachten, in dienst van de staat zijn. Ze zijn ambtenaren, ontvangen een salaris, maar de orkesten staan ook onder staatscontrole. In landen met een Franse bestuurscultuur is het gebruikelijk dat ambtenaren, zoals leraren en politiebeambten, door de staat naar believen overgeplaatst kunnen worden. En in Guinee geldt dat ook voor orkestleden.

Wanneer in 1970 het Quintette Guinéen wordt opgericht om Miriam Makeba te begeleiden, worden vijf bandleden van Balla Et Ses Balladins overgeplaatst naar Quintette Guinéen, waaronder Sekou “Bembeya” Diabate en de twee slagwerkers van het orkest: Amadou Thiam en Abdou Camara. Deze inmenging leidt ertoe dat Balla Onivogui een Senior Minister bekritiseert, waarna het Ministerie hem ontslaat als orkestleider. Pivi Moriba, de trombonist van het orkest, wordt aangesteld  als de nieuwe leider. Voortaan gaat de band Pivi Et Les Balladins heten. Later wordt Balla Onivogui weer orkestleider, door tussenkomst van Sekou Touré, zodat de band weer Balla Et Ses Balladins kan gaan heten. Ook de overgeplaatste bandleden keren weer terug bij het orkest. In 1980 nemen zij weer een CD op: “Objectif Perfection”.

Wanneer Balla Onivogui zich eind jaren negentig terugtrekt uit het orkest, blijven zij optreden in Conakry. In 2011 overlijdt hij aan een hartaanval, 75 jaar oud.

“Bélébé Lé ” (van de LP “Jardin De Guinee” uit 1967) heeft betrekking op een Mandé gezegde dat gaat over de rol van de moeder bij de opvoeding: “Als een moeder haar kinderen goed opvoedt, dan beschermt dit haar kinderen tegen gevaar, zelfs als die de nacht doorbrengen in het bos”.

“Soumbouyaya” (van dezelfde LP) is een mythisch figuur in de West-Afrikaanse cultuur. Geholpen door geesten, kon hij grote hoeveelheden voedsel tot zich nemen. In dit lied wordt hij gebruikt als het symbool van de rijkdom van de natie: “Sinds de wereld geschapen werd, heb ik geen land gezien als Guinee; Mijn volk! Het land bloeit dankzij de handel”.

De rumba “Limania”, uit 1969, gaat over de vrouwen van Guinée, die een belangrijke rol speelden bij de promotie van Sekou Touré en zijn partij in de aanloop naar de onafhankelijkheid: “In de regen, onder de verzengende zon, in het Parlement of in fabrieken, de vrouwen van Guinee zijn vurige militanten.”

“Bi Diamana Mo” uit 1972 is een liefdeslied: “Meestal wordt men in de liefde pas bedrogen als men vertrouwen geeft; en dan komen de nachten waarin de ongelukkige slapeloze over bittere gedachten nadenkt …”.

Het lied is in de muziekstijl van de Wassoulou streek, in Noord-Oost Guinee, op de grens met Mali. Uit Wassoulou zijn diverse bekende Malinese zangeressen afkomstig, waaronder Oumou Sangaré en Nahawa Doumbia.

“Ka Noutea” (van de LP “Pivi & Les Balladins” uit 1972) is een serenade aan een jong meisje.

“Manta Lokoka” is genoemd naar het populaire orkest Manta Lokoka, uit Brazzaville. Men hoort hier als zanger Emile Beni Soumah, op sologitaar Sekou “Bembeya” Diabate, op sopraansaxofoon Souleymane Sylla, op altsaxofoon Pivi Moriba en op tenorsaxofoon de Senegalees Fode N’Diaye.

In 1987 neemt Kante Manfila de CD “Kankan Blues” op, samen met de balafonspeler Balla Kalla.

“Naroumba Condé” is een loflied op Naroumba Condé een vrouw die Balla Kalla enorm had geholpen.

“N’na” gaat over de moeder van Kante Manfila: “Wat moet ik mijn moeder geven om haar tevreden te stellen? Wat is het liefste woord dat ik kan zeggen tegen mijn moeder, die mij op de wereld bracht, die mij opvoedde en beschermde.” Kante Manfila kreeg het idee voor dit lied toen hij zijn vrouw begeleidde naar het ziekenhuis en bij haar bleef toen zij beviel van zijn zoon.

In beide liederen wordt gezongen door Kante Manfila, Djelimouma Diabate en het achtergrondkoor: Kande Kouyate, Domani Diabate en Naba Conde. Mory Kante speelt acoustisch gitaar, terwijl Papa Diabate kora speelt.

“Assa” (van de CD “Objectif Perfection”) is een droevig liefdeslied, gecomponeerd en geschreven door Ibrahima Kouyate en gezongen door Kante Manfila.

Met dank aan Harm van der Wal voor het beschikbaar stellen van zijn Afrikaanse muziek.

Playlist:

1. Orchestre Du Jardin De Guinee: Fruitaguinee, LP Jardin De Guinee, 1967, Editions Syliphone Conakry SLP 2 / CD Jardin de Guinee, 2003, Mélodie 38218-2, 2’44
2. Orchestre Du Jardin De Guinee: Soumbouyaya, LP Jardin De Guinee, 1967, Editions Syliphone Conakry SLP 2 / CD 40eme Anniversaire Syliphone Vol. 1, 1998, Syliphone, Sylla 38201-2, 3’01
3. Orchestre Du Jardin De Guinee: Belebele, LP Jardin De Guinee, 1967, Editions Syliphone Conakry SLP 2 / CD Jardin de Guinee, 2003, Mélodie 38218-2, 3’37
4. Balla Et Ses Balladins: Bi Diamana Mo, single Escale au Wassoulou, 1972, Editions Syliphone Conakry SYL 545 / CD The Syliphone Years, 2008, Stern’s Africa STCD3035-36, 4’22
5. Balla Et Ses Balladins: Limania, CD The Syliphone Years, 2008, Stern’s Africa STCD3035-36, 4’45
6. Miriam Makeba Et Son Quintette Guinéen: Milélé, auteur: traditioneel, single Toure Barika/Milele, Editions Syliphone Conakry SYL 525 / CD Miriam Makeba–The Guinea Years, 2001, Stern’s Africa STCD3017, 3’29
7. Miriam Makeba Makeba & Quintette Guinéene: Maobhe Guinée, auteur: traditioneel, CD Miriam Makeba–The Guinea Years, 2001, Stern’s Africa STCD3017, 2’42
8. Pivi et ses Balladins: Ka Noutea, LP Pivi & Les Balladins, 1972, Editions Syliphone Conakry SLP 31 / CD The Syliphone Years, 2008, Stern’s Africa STCD3035-36, 5’08
9. Pivi et ses Balladins: Manta Lokoka, single Djina Mousso/Manta Lokoka, Editions Syliphone Conakry SYL 549 / CD The Syliphone Years, 2008, Stern’s Africa STCD3035-36, 5’05
10. Kanté Manfila & Balla Kalla: Naroumba Condé, auteur: traditioneel, arrangement van Kanté Manfila, CD Kankan Blues, 1987, Popular African Music oa 201, 6’28
11. Kanté Manfila & Balla Kalla: N´na, auteur: traditioneel, arrangement van Kanté Manfila, CD Kankan Blues, 1987, Popular African Music oa 201, 4’15
12. Balla Et Ses Balladins: Assa, CD Objectif Perfection, 1980, Editions Syliphone Conakry SLP 75, 6’24