Franz Mittler – Weens wonderkind
Franz Mittler (1893-1970) was een van de vier kinderen van Josef en Rosalie Mittler, geboren Biach. Hij behaalde in 1911 zijn diploma aan het Franz Joseph Gymnasium.
Franz Mittler debuteerde als violist in 1902, begeleid op de piano door de toen zevenjarige Clara Haskil. Vanaf 1904 volgde hij pianoles bij Theodor Leschetitzky . Hij studeerde ook muziektheorie bij Joseph Labor en compositie bij Richard Heuberger en Carl Prohaska . Zijn eerste compositie, Lieder voor zangstem en piano, werd in 1911 uitgegeven door Universal Edition .
In 1913 meldde Mittler zich vrijwillig aan voor de voedseldienst van het Oostenrijks-Hongaarse leger. Hij studeerde in 1913 en 1914 aan de Universiteit van Wenen . Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij in het leger in Oost-Polen en Servië.
In 1918/1919 studeerde Franz Mittler aan het Conservatorium van Keulen. Van 1919 tot 1921 was hij dirigent in Gera. In 1921 keerde hij terug naar Wenen en werkte daar als pianobegeleider. Hij werkte onder andere samen met Leo Slezak , Franz Steiner, Charles Cahier, Lotte Leonard en Marie Gutheil-Schoder . Van 1926 tot 1929 gaf hij ook privélessen. Naast andere gepubliceerde composities werd zijn grootste werk tot nu toe, de opera “Raffaella”, gecreëerd in de jaren 1920 en ging in 1930 in Duisburg in première.
Van 1930 tot 1936 werkte Mittler samen met Karl Kraus aan zijn colleges en begeleidde hem op de piano tijdens zijn colleges in Offenbach. Mittler componeerde ook intermezzo’s, onder andere voor werken van Nestroy , Raimund en Shakespeare, evenals voor Hauptmanns “Hannele’s Ascension” en Kraus’ “Die Lasten der Mensheid”. Hij zette ook verschillende gedichten van Karl Kraus op muziek. In latere jaren publiceerde Mittler drie artikelen over zijn samenwerking met Kraus). Blijkbaar ter herinnering aan zijn samenwerking met Kraus arrangeerde Mittler in 1955 veertien liederen en aria’s uit verschillende werken van Offenbach.
Tijdens de Anschluss in 1938 was Mittler op tournee in Nederland. Vanwege zijn Joodse roots keerde hij niet terug naar Oostenrijk en emigreerde hij naar de Verenigde Staten, waar hij bleef werken als pianist en pianobegeleider. In 1939 trouwde hij in de Verenigde Staten met zijn voormalige studente Regina Schilling. Zijn getuige was componist Erich Zeisl. Zijn meest opvallende optreden was als pianist in het Witte Huis voor president Franklin D. Roosevelt, waar hij onder andere zijn compositie “Bohemian Song” uitvoerde, samen met Charlotte Kraus.Mittler werkte van 1940 tot 1942 als arrangeur bij Columbia Records. Van 1943 tot 1963 was hij lid van het Eerste Pianokwartet, waarmee hij talloze keren op de radio en televisie verscheen en talloze concerten gaf.Na zijn pensionering In 1964 verhuisde hij naar Siegsdorf bij Traunstein in Beieren. Van 1965 tot 1967 gaf hij zomercursussen aan het Mozarteum in Salzburg.
Mittler overleed in 1970 in Lohof bij München; zijn urn werd overgebracht naar Salzburg.
Zijn oeuvre omvat meer dan 200 werken, waaronder twee theaterwerken, kamermuziek, pianomuziek en liederen en talrijke arrangementen.
Speellijst:
- Franz Mittler – ‘Die Mühle’ op.6/2 (Rilke)
Bariton Wolfgang Holzmair en pianist Russell Ryan. - Franz Mittler – ‘Volksweise’ (1911) (Rilke)
Bariton Wolfgang Holzmair en pianist Russell Ryan. - Franz Mittler – 1.‘Couplet des Gondremark’ (naar Offenbach/Kraus); 2. ‘Der Tag’ (Kraus); 3. ‘Vergelts Gott’(Kraus); 4. ‘An eine Falte’ (Kraus); 5.’Das Kind (Kraus); 6. ‘Alle Vöglein sind schon da’ (Kraus).
Bariton Wolfgang Holzmair en pianist Russell Ryan. - Franz Mittler – 1. ‘Eine gute Seele’ (Wilhelm Busch); 2. ‘Der eifersüchtige Schmetterling’ (Busch); 3. ‘Heimliche Liebe’; 4. ‘Ach, ich fül es’ (Busch); 5. ‘Da bleibt man zeitlebens bei einer Partei’ (Johan Nestroy); 6 . ‘Da liess sich viel sagen’ (Nestroy); 7. ‘Na, da hab ich schon g’nur’ (Nestroy)
Bariton Wolfgang Holzmair en pianist Russell Ryan. - Franz Mittler – 1. Drei Charakterstücke: a. Fantasie b. Humoresque c. Die Spieluhr der kleinen Nana; 2. Uit: Trio in G-Dur op.3 ‘Allegro molto appassionato’
Anton Müller viool, Lawrence Zoemig cello en Diana Mittler piano.
* Diana Mittler-Battipaglia’s biografie van haar vader, Franz Mittler: Austro-American Composer, Musician, and Humorous Poet, werd in 1994 uitgegeven door Peter Lang Verlag.
*Diana Mittler-Battipaglia, Franz Mittler – Oostenrijks-Amerikaanse componist, muzikant en humoristische dichter. Oostenrijkse cultuur Deel 8. Ed.: Harry Zohn. Peter Lang Publishing, New York – Wenen 1993, ISBN 0-8204-2063-8 .
