Bijdetijds

Zeg eens eerlijk: aan wat voor muziek denkt u bij het orgel en het carillon? ‘Kerk’ en ‘oud’ zullen waarschijnlijk uw eerste associaties zijn. Bij het orgel denken velen aan psalmen op zondag, of aan het omvangrijke werk van Bach. Bij het carillon denken we onmiddellijk aan de aloude, alomtegenwoordige Valerius-bundel die vaak over pittoreske oude binnensteden klinkt.

Maar Nieuwe Muziek is enorm flexibel. Voor elk instrument bestaat wel een modern repertoire, dus zeker ook voor orgel en carillon. Vandaag maken we kennis met een paar van die composities.

Om te beginnen horen we fragmenten uit een dubbel-cd die onlangs bij het label Wergo is verschenen. Te horen zijn stukken voor automatisch orgel. Sommige moderne orgels (vooral in Duitsland) hebben een elektronische module waarop je een laptop kunt aansluiten. Zo is het ook mogelijk om, met behulp van MIDI, het orgel automatisch te laten spelen. Ingewikkelde seriële composities die voor mensenhanden niet uit te voeren zijn, kunnen nu tot klinken komen. Naast vier hedendaagse composities horen we ook één moderne klassieker: een etude van Conlon Nancarrow, oorspronkelijk geschreven voor de pianola.

Daarna gaan we naar het carillon, om precies te zijn het carillon van de Sint-Jan in ‘s-Hertogenbosch. Bij dit instrument zijn we gewend aan automatische bespeling. Al eeuwen gaat het klokkenspel op gezette tijden af dankzij een cilinder met pinnetjes. Maar hier horen we toch een stadsbeiaardier van vlees en bloed. Joost van Balkom speelt op November Music 2005 een eigen compositie en nog een werk van Jorrit Tamminga. Bij dat laatste werk wordt ook live-elektronica gebruikt. Om dat allemaal te horen moet het publiek in de toren zitten – en moesten wij ook in de toren opnemen!

Afspeellijst

1. Conlon Nancarrow, Etude voor pianola nr. 11
2. Hampus Lindwall, AFK deel 2
3. Jessica Ekomane, Tipping point
4. Nils Henrik Asheim, Lost and found loops nr. 1
5. Phillip Sollmann en Konrad Sprenger, Excerpts
6. Joost van Balkom, Bereshit
7. Jorrit Tamminga, Vierkant