Componisten/uitvoerenden: Georg Matthias Monn | Giovanni Battista Sammartini
Terug naar de wortels van de symfonie.
Bij Sanssouci staat de klassieke en preklassieke periode centraal. Als er één muziekgenre is dat deze periode kenmerkt, is het de symfonie. Begin achttiende eeuw was dit genre nog compleet onbekend, maar rond 1750 kon je overal waar orkestmuziek werd gemaakt een of meerdere symfonieën horen.
Hoe is dat zo gekomen? Oorspronkelijk was sinfonia het Italiaanse woord voor ouverture. Een moment aan het begin van een opera of een ander vocaal werk waarin alle instrumenten samen spelen, nog even zonder de stemmen. Sommige componisten maakten daar flink werk van: een sinfonia kon wel drie delen hebben!
Van het één kwam het ander: op den duur gingen componisten losse sinfonie, symfonieën componeren. Een gouden greep, want binnen enkele tientallen jaren werd het in heel Europa een rage. En nog voor de eeuw ten einde was, had de grote Joseph Haydn de symfonie tot een weergaloos meesterwerk omgevormd.
Haydns meesterwerken kwamen niet uit de lucht vallen. Hij leerde (net als zijn tijdgenoten) het vak bij oudere meesters. Vandaag horen we twee van hen in actie. Giovanni Battista Sammartini (ca. 1700-1775; niet te verwarren met zijn broer Giuseppe) was een van de allereerste specialisten in de symfonie. Het programma opent met twee van deze werken. Georg Matthias Monn (1717-1750) werd iets later geboren, maar was wel een van de eersten die de symfonie naar Wenen bracht.
De stukken die we in dit programma horen zijn nog niet de delicate meesterwerken van Haydn. Nee, symfonieën zijn in deze tijd nog verstrooiingsmuziek voor rijke opdrachtgevers. Ze klinken op diners en andere feestelijke gelegenheden. Slechts een enkeling onder de gasten luistert er echt aandachtig naar. Maar met dit pionierswerk leggen Sammartini en Monn wel de basis voor al het groots dat er later in de achttiende eeuw wordt verricht!
Afspeellijst
1. Giovanni Battista Sammartini – Symfonie in c, J-C 9
2. G.B. Sammartini – Symfonie in C, J-C 4
3. G.B. Sammartini – Dixit Dominus
4. Georg Matthias Monn – Symfonie in G
5. G.B. Sammartini – Klaviersonate nr. 8 in a
6. G.B. Sammartini – Klaviersonate nr. 5 in D
