Slava Oekrajini!
De uitzending van vandaag bevat muziek uit Oekraïne. In de achttiende eeuw was dit land grotendeels Russisch grondgebied. Maar de invloed van het westen was voelbaar. Veel westerse muziektrends schoten eerst wortel in Oekraïense grond voordat ze het ‘grote’ Rusland veroverden. Dat was ook niet zo vreemd, want Kiev lag veel dichter bij Wenen en Praag dan bij Moskou of Sint-Petersburg.
Dat horen we terug in de muziek van het land. Het programma valt in twee delen uiteen. In het eerste deel horen we instrumentale muziek naar westers voorbeeld. Symfonieën, sonates en concerten, het werd in dit land allemaal gemaakt.
Daarna horen we meerstemmige orthodoxe kerkmuziek. Inderdaad, het soort muziek dat je ook vandaag nog hoort als je een oosters-orthodoxe kerk binnenstapt. Deze sonore klanken, vermengd met een zware wierooklucht en vergezeld van eeuwenoude rituelen, lijken zo Russisch als het maar kan zijn. Maar schijn bedriegt. Tot diep in de achttiende eeuw was de Russische kerkmuziek eenstemmig. Liefhebbers van het westen wilden graag kerkmuziek naar rooms-katholiek voorbeeld invoeren, met complete orkesten. Helaas waren instrumenten absoluut verboden in de orthodoxe liturgie. Meerstemmig a capella zingen bleek de oplossing. Zo kwam de orthodoxe polyfonie tot stand.
En ja, ook dit gebeurde eerst in Oekraïne, waar men toegang had tot westerse voorbeelden. Pas eind achttiende eeuw zou deze muziek ingang vinden in de rest van Rusland, om te beginnen in Sint-Petersburg. Artemy Vedel werd naar de Russische residentie gehaald, waar hij het grootste deel van zijn carrière doorbracht. Heden ten dage wordt hij door zowel Oekraïne als Rusland geclaimd. Een zeer heet hangijzer in het licht van de Russisch-Oekraïense oorlog. Vedel zelf zou het waarschijnlijk weinig kunnen schelen. Hij was in de eerste plaats musicus en orthodox gelovige, dat telde.
Afspeellijst
- Maksim Berezovski, Symfonie in C
- Maksim Berezovski, Klaviersonate in Bes
- Maksim Berezovski, Klaviersontae in F
- Maksim Berezovski, Nje otverzji menje vo vremja statosti
- Artemy Vedel, Aan Babylons stromen (Psalm 137)
- Artemy Vedel, Nunc dimittis
- Dmitri Bortnjanski, Te Deum
