Miniature (Tim Berne—alt- en baritonsax, Hank Roberts—cello, Joey Baron—drums)
# 1. P.(arental)G.(uidance) Suggested (Joey Baron) (6:23)
# 2. Aspetta (Baron) (7:09)
# 3. Who’s Vacant (Baron) (5:20)
# 4. Zilla (Tim Berne) (2:28)
# 5. Jersey Devil (Hank Roberts) (5:25)
# 6. Combat (Berne) (13:25)
# 7. Lowball (Berne) (3:40)
# 8. Luna (Berne) (9:11)
Bron: Miniature: I Can’t Put My Finger On It (c.d.)
Opgenomen: Sorcerer Sound Studio, NYC januari 1991
Label: JMT Productions, München
Klein kaal mannetje Joey Baron de grote uitblinker op 15de Jazzmarathon
Vandaag is de 15de editie van de Jazzmarathon aan de orde.
Bij een terloopse blik op de affiche vallen twee zaken onmiddellijk op: het tijdstip waarop de Jazzmarathon wordt afgewikkeld en het karakter van de programmering.
Wat het tijdstip betreft: de 15de editie van dit avontuurlijke festival staat gepland op zaterdag 10 december 1988, terwijl alle voorgaande Jazzmarathons in de lente plaats vonden (meestal in het Pinksterweekend). Maar de programmering is nog opmerkelijker: terwijl er in voorgaande jaren ook altijd aandacht werd besteed aan oudere jazz-genres als swing, rhythm and blues, Chicago blues, zydeco en hard bop staan er nu louter groepen op het menu die zijn gelieerd aan het kersverse avant-garde podium The Knitting Factory. The Knitting Factory, een voormalige textiel-fabriek in de hippe wijk Soho (afkorting van South of Houston Street), is op dat moment nog geen twee jaar in bedrijf. De club wordt gerund door Michael Dorf en Bob Appel, die ook verantwoordelijk zijn voor de programmering.
Gewiekste noodgreep bezorgt drie dozijn New Yorkers een leuke schnabbel op prestigieus jazzfestival in Groningen
Wegens personeelswisselingen in de organisatie van Cultuurcentrum de Oosterpoort in Groningen waren de planning en de voorbereiding van die 15de Marathon in het gedrang gekomen en dreigde het jaar 1988 afgesloten te worden zonder een aflevering van een festival, dat in de internationale jazzwereld inmiddels toch wel een stevige reputatie had opgebouwd.
Dankzij een gewiekste noodgreep zag de Oosterpoort toch nog kans om op de valreep van 1988 een Jazzmarathon op te tuigen: Michael Dorf had niet veel bedenktijd nodig om “Ja!” te zeggen op het verzoek uit Groningen om als gastprogrammeur op te treden voor die 15de editie van het roemruchte festival, waarvan de reputatie ook tot NYC was doorgedrongen.
Veel splinternieuwe namen uit NYC op de Marathon-affiche
Het aandeel van de New Yorkse groepen leverde het volgende beeld:
***CURLEW (George Cartwright—saxofoon, Tom Cora—cello, Davey Williams—gitaar, Ann Rupel—bas, Pippin Barnett—drums)
***DFR STRING TRIO (Mark Dresser—bas, Mark Feldman—viool, Hank Roberts—cello)
***MINIATURE (Tim Berne—sax, Hank Roberts—cello, Joey Baron—drums)
***BOOTSTRAPPERS (Leslie Dalaba—trompet, Elliott Sharp—gitaar, Mike Watt—bas, George Hurley—drums)
***CHARLES GAYLE TRIO (Charles Gayle—tenorsax, Hill Green—bas, David Pleasant—drums)
***MELVIN GIBBS GROUP (D.K.Dyson—vocals, Gary Anderson—gitaar, Jason—scratcher, Melvin Gibbs—basgitaar, Richie Harrison—drums)
***NO SAFETY (Zeena Parkins—harp, Doug Sidel—gitaar, toetsen, Chris Coctrane—gitaar, Ann Rupel—bas, Pippin Barnett—drums)
***THE MUSIC OF ORNETTE COLEMAN (Tim Berne—altsax, Mark Dresser—bas, Joey Baron—drums)
***ROY CAMPBELL TRIO (Roy Campbell—trompet, William Parker—bas, Zen Matsura—drums)
***BERN NIX TRIO (Bern Nix—gitaar, William Parker—bas, David Cappel—drums)
***LEWIS—CORA–BENNETT (George Lewis—trombone, Tom Cora—cello, Sam Bennett—drums)
***GAYLE—PARKER DUO (Charles Gayle—tenorsax, William Parker—bas)
***JOEY BARON solo drums
Ook de keuze van de Nederlandse groepen was in handen gelegd van het New Yorkse duo:
***GREETJE BIJMA KWINTET (Greetje Bijma—zang, Alan Laurillard—saxofoon, Jan Kuiper—gitaar, Gerard Ammerlaan—bas, Charles Huffstadt—drums)
***LOOS (Peter van Bergen—basklarinet, Jacques Palinckx, Huib Emmer—gitaar, Rob Daenen—synthesizer, Paul Koek—drums)
***MOB (Eric Boeren—trompet, Wolter Wierbos—trombone, Sean Bergin—saxofoon, Tristan Honsinger—cello, Frank Douglas—gitaar, Han Bennink—drums)
***PALINCKX & PALINCKX (Jacques Palinckx—gitaar, Bert Palinckx—bas)
***PODIUMTRIO: WIERBOS—VAN KEMENADE—KUIPER (Wolter Wierbos—trombone, Paul van Kemenade—altsax, Jan Kuiper—gitaar)
***TRIO JANSSEN—TERMOS —JANSSEN (Guus Janssen—piano, Paul Termos—altsax, Wim Janssen—drums)
En dan waren er ook nog twee Amerikaans/Nederlandse Duo’s te bewonderen:
***GUUS JANSSEN—piano & GERRY HEMINGWAY—drums
***GEORGE LEWIS—trombone & MISHA MENGELBERG—piano
Geen visionaire predikers, hooguit nijvere ambachtslieden
Kwantitatief leek het allemaal prima in orde: 13 regelrecht uit NYC geïmporteerde acts, 6 Nederlandse groepen plus nog 2 Amerikaans/Nederlandse gelegenheidsduo’s.
Maar over het algemeen waren de heren critici niet bepaald kapot van de prestaties van met name de New Yorkers. De koppen boven de recensies waren veelzeggend: “Nijvere vaklieden uit New York in Groningen” (Het Parool), “Jazzmarathon maakt vernieuwende opzet van geen kant waar” (Utrechts Nieuwsblad), “New Yorkers brachten geen nieuws op Jazzmarathon” (Leeuwarder Courant), “Geen nieuws uit New York in Groningen” (het Brabants Dagblad), “Jazzmarathon
sukkelt” (Emmer Courant), maar het Nieuwsblad van het Noorden kwam met een heel ander rapportcijfer op de proppen: “Jazzmarathon heeft weer een smoel”. Maar bij lezing van de complete recensie van Eddy Determeyer moest je concluderen dat ook hij niet bepaald in vuur en vlam was geraakt over de Knitting Factory-invasie.
Charles Gayle, vurige pleitbezorger van de free jazz, sprong eruit
Wie er bij enkele critici uitsprong was een straatmuzikant die we in Nederland nog niet eerder aan het werk hadden gezien: “En toen sprong Charles Gayle het podium op. Straatmuzikant sinds de jaren zestig, die hij aan de Amerikaanse oostkust en in West-Duitsland sleet. In tenor battles de meerdere van Archie Shepp en Pharoah Sanders, volgens de verhalen dan. En in de Oosterpoort om te bewijzen, dat die goeie ouwe free jazz nog lang niet passé is. De boomlange, pezige saxofonist speelde alsof de Dag des Oordeels daar was. Hij is een compromisloze scheurder, met soms een rondborstige café-dramatiek in zijn werk, die naar Albert Ayler verwijst. Van tijd tot tijd joegen er schokgolven van pure energie door het trio, waardoor bassist Hill Green brullend van opwinding vier voet omhoog veerde en David Pleasant zelfs secondenlang boven zijn drumkit bleef zweven.” (Nieuwsblad van het Noorden).
Ook Rinus van der Heijden (Brabants Dagblad) was aangenaam verrast door het optreden van Charles Gayle: “Het is verder bijna schrijnend om te moeten constateren dat het beste Amerikaanse concert werd gebracht door een sjofele straatmuzikant: Charles Gayle. Hij manifesteerde zich als een ontketende tenorsaxofonist, die aan één stuk door zijn instrument onbarmhartig overblies en zijn begeleiders meesleurde in een orgie van blaasgeweld. Als hij bulderend het lage register indook kwam Albert Ayler meteen weer tot leven. Gayle was onbetwist een van de grote solisten van deze jazzmarathon.”
Het Communistische dagblad de Waarheid had ook een reporter naar dit avant-garde festival in de rode stad Groningen gestuurd, in de persoon van Dik Verhaar, en ook hem was de straatmuzikant opgevallen: “Een markante figuur is saxofonist Charles Gayle, een volslagen onbekende die speelt in de traditie van de free jazz uit de jaren zestig, met een enorme energie als inzet, met meeslepende solo’s en schreeuwende zeer zuivere kreten in het hoge register. Maar zijn spel heeft ook de tekorten die de free jazz kent: lijnen breken plotseling af, er is weinig structuur.”
Even een media-historische zijsprong: De Waarheid (“het volksdagblad voor Nederland”) die vlak na de Tweede Wereldoorlog samen met het Vrije Volk een tijdlang het grootste dagblad van Nederland zou zijn, gaf in april 1990 de geest; daardoor levert de recensie van Dik Verhaar voor de laatste keer commentaar uit de hoek van de gestaalde kaders van de Nederlandse Prawda. Immers, na een “sabbatical year” —1989— vond de volgende editie van de Jazzmarathon pas weer in december 1990 plaats, en toen was de Waarheid al geruime tijd niet meer actief).
Joey Baron straalt als leider, sideman en solist
Naast het Greetje Bijma Kwintet en het Podiumtrio behoorde de Amerikaanse drummer Joey Baron (*26 juni 1955 in Richmond- Virginia) tot de absolute uitblinkers van dit festival. Hij was in drie verschillende rollen te bewonderen: als leider van het trio Miniature (met de saxofonist Tim Berne en de cellist Hank Roberts), als sideman in het trio van Tim Berne dat samen met de bassist Mark Dresser de muziek van Ornette Coleman celebreert en ook nog met een solo-set.
Jeroen de Valk (het Parool): “Deze veelzijdige drummer —een paar maanden terug was hij nog in Nederland met Jim Hall— trad op met twee formaties, maar kwam het best tot zijn recht met zijn soloconcert. Baron beschikte over een verbluffende dynamiek. Hij streelde en beukte op het slagwerk, hij bracht de trommels en bekkens tot zingen. De slagwerker legde zijn meesterproef af met de ballade Old Folks. Hij kon op zijn drumstel natuurlijk niet de volledige melodie spelen, maar hij slaagde er toch in de sfeer van het liedje te benaderen. Hij fraseerde als een blazer. Ook zijn andere solostukken vielen op door een gedisciplineerde aanpak; Baron verloor nooit de grote lijn uit het oog.”
Ook Eddy Determeyer wijdde lovende woorden aan “dat kleine kale mannetje” (zoals Peter de Vos hem in de Emmer Courant omschreef): “Voor de 1350 festivalgangers viel er meer te ontdekken. Slagwerker Joey Baron bij voorbeeld, die een solo-concert verzorgde dat een feestelijke ode aan de jazz-drums werd. Baron heeft zijn trommels nauwkeurig op elkaar afgestemd, zodat hij heel melodisch kan spelen. Hij weet ook feilloos welke sounds er in welke trommels huizen en op welk plekje precies. Zijn recital was bovendien een lesje stokbeheersing.”
Het zal u niet verbazen dat ik het trio van Joey Baron heb uitgekozen om herinneringen aan die 15de Jazzmarathon op te halen.
P.S.: in 1989 heeft er geen Jazzmarathon plaats gehad; pas in december 1990 werd de draad weer opgepakt. Die 16de Jazzmarathon wordt behandeld in de rubriek The Jazz Connection op zaterdag 31 januari 2026.
