Een os op het dak 74: De os in tijden van oorlog # 37.
Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal.
Werken van Valentin Silvestrov [foto] & Britta Byström.
Aflevering vierenzeventig van Een os op het dak van Thea Derks, geïnspireerd op haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
Vorige maand leek er even een sprankje licht te gloren in de nu al ruim drie jaar durende agressieoorlog van Rusland tegen Oekraïne, maar de hoop op vrede of zelfs maar een wapenstilstand is alweer vervlogen. Aangezien Trump telkens maar in de mooie praatjes van Poetin trapt, laat hij de de Oekraïners in wezen aan hun lot over.
Poetins agressie kent geen grenzen. Zomin als de Israëlische president Netanyahu zich iets aantrekt van internationale verdragen en morele waarden, lijkt ook zijn Russische collega gevoelig voor welk verdrag of moreel besef dan ook. Hij wil schijnbaar niet rusten voordat hij heel Oekraïne veroverd heeft.
Daarom openen we vandaag met muziek van Valentin Silvestrov (Kyiv, 1937). Deze nestor van de Oekraïense moderne muziek vluchtte in 2022, na de Russische inval, naar Duitsland. Vanwege zijn verstilde klankwereld wordt Silvestrov vaak in één adem genoemd met Arvo Pärt. Net als zijn Estse collega keerde hij in de jaren ‘70 het modernisme de rug toe en ontwikkelde een eigen stijl.
Hierin verweeft hij tonale en modale harmonieën met modernistische elementen tot een welluidend geheel, in een veelal traag tempo. Silvestrov paart een fijnzinnig gevoel voor klankkleur aan een onderhuidse dramatiek en stuwt bij wijlen de spanning op tot grote hoogtes. Zijn muziek heeft een sterk emotionele lading, die mensen wereldwijd betovert. Zoals zijn Vijfde Symfonie, die hij voltooide in 1982.
Tot slot van deze vierenzeventigste aflevering hoort u werk van de Zweedse componist Britta Byström. Ze werd in 1977 geboren in Sundsvall, een stad zo’n 400 kilometer ten noorden van Stockholm, aan de Botnische Golf. Als kind speelde ze trompet en na wat stukjes voor haar eigen instrument gecomponeerd te hebben, ging ze schrijven voor een symfonieorkest van vrienden. Op haar 16e won ze een competitie van het Umeå Symfonieorkest, waarna ze compositie ging studeren aan de Koninklijke Zweedse Muziekacademie in Stockholm.
Recent verscheen de cd Ink-wash on Paper, vernoemd naar haar gelijknamige cyclus voor acht instrumenten die zijn geïnspireerd op met inkt gemaakte schilderijen van de eveneens Zweedse kunstenaar Gunnel Wåhlstrand. Opvallend is dat Wåhlstrands monochrome kunstwerken Byström juist inspireerden tot uiterst levendige, kleurrijke composities.
Tip: de 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk.
1. Valentin Silvestrov. Symfonie nr. 5.
Symfonieorkest van het Conservatorium van Kyiv
olv Roman Kofman.
2. Britta Byström. ‘Shallow Waters’ & ‘Rose’.
Malin Broman, viool/altviool. Eriikka Nylund, altviool.
Marie Macleod, cello. Rick Stotijn, contrabas.
Niklas Andersson. klarinet. Henrik Blixt, fagot.
Chris Parkes, hoorn. Simon Crawford-Phillips. piano/celesta.
Samenstelling, techniek en presentatie: Thea Derks.
