Roadburn 2024

Roadburn 2024: muzikale roadtest voor underground liefhebber.

Heerlijk bevreemdend is het wel. Het Roadburn festival in Tilburg heeft dit jaar voor een wel heel opvallende visuele hoofdlijn gekozen. Badend in een extatische oranje gloed omhelzen mannen en vrouwen elkaar minzaam, of werpen ze hun blik in vervoering hemelwaarts. Het is de ontregelende, tikkeltje kitscherige festivalkunst van David Fitt en zijn video’s en posters maken de tongen los. Duister en geruststellend tegelijkertijd. Fitts festivalkunst staat symbool voor de inclusieve wijze waarop Roadburn steeds meer is gaan programmeren. De focus ligt niet alleen op de rafelranden van de metal, maar Roadburn kiest ook resoluut voor experimentele muziek met een heavy stempel. Van zielverterende folkmuziek tot introspectieve dreampop en angstaanjagende dark ambient. Alle hoeken en gaten van de creatieve psyche worden bezongen. Meer dan ooit profileert Roadburn zich als een festival dat de muzikale underground in kaart brengt. Metalheads luisteren naar folk, en popliefhebbers ontdekken de schoonheid van black metal. Bij Roadburn wordt de avontuurlijke luisteraar onderworpen aan een duizelingwekkende roadtest. Van 18 april tot en met 21 april was het weer zover.

Kruit
Roadburn blijft Roadburn, lekker eigenwijs. In tegenstelling tot andere vooruitstrevende muziekfestivals in Nederland, kun je bij Roadburn godzijdank al in de middag terecht voor bijzondere optredens. Sterker nog: Roadburn heeft dit jaar enkele van de opmerkelijkste concertervaringen voor de dagopening gereserveerd. Zo brengt de Vlaamse metalband Wiegedood op de openingsdonderdag een sferische live soundtrack bij de klassieke Japanse horrorfilm A Page of Madness. De gestileerde, nogal gedateerde film uit 1926 leeft helemaal op door Wiegedoods muzikale expeditie. Op een enkele uitbarsting na, houdt Wiegedood het metalkruit droog en weeft het subtiele, bijna geïmproviseerde klanklagen over elkaar. Het publiek in de grote zaal van poptempel 013 luistert respectvol toe, en dat zal niet de laatste keer zijn tijdens Roadburn.

Brexittania
Op de vrijdagmiddag blaast de Britse postpunkhoop Benefits de laatste ochtendkater resoluut weg met een werkelijk overweldigende show. Een lunchconcert voor in de boeken. Luider dan luid buldert het trio door hun opruiende repertoire en nemen ze Great Brexittania flink op de korrel. De energie van de charismatische frontman Kingsley Hall is onstuitbaar. Kronkelend over het podium gooit hij zijn atletische lichaam in de strijd. Na afloop bedankt hij Roadburn voor deze mooie kans. Ooit waren de mannen van Benefits als Converge-fans zelf Roadburn-bezoeker in 2016, maar nu staan ze er eindelijk zelf.

Progrock
Vroeg op de zaterdagmiddag maakt een andere Engelsman, Kavus Torabi, zijn progrrock-droom waar. In opdracht van Roadburn schrijft hij het werk Lion of the Lord’s Elect voor een zeskoppige formatie. Met twee explosieve drummers (een knipoog naar King Crimson) en zelfs een doedelzakspeler haalt Torabi alles uit de progkast. Het duurt even om er helemaal in te komen, maar als Torabi op een gegeven moment in hemels gezang ontsteekt en er een bezwerend gitaarakkoord eruit gooit, ga je vanzelf mee in zijn dromen.
Een van de absolute hoogtepunten van Roadburn 2024 vindt zondagmiddag plaats. Met zijn formatie Die Wilde Jagd fantaseert Sebastian Lee Phillip er lustig op los. Krautrock, minimalisme, popsongs en filmische bombast, het past allemaal in zijn straatje. Voor zijn Roadburn-opdrachtwerk Lux Tenera – A Rite To Joy staat Phillip schouder aan schouder met het veertigkoppige Metropole Orkest. Zijn muzikale vreugderitueel mondt uit in een waar spektakel. Zijn roesopwekkende lenteoffer is opgezet als een symfonie, compleet met adagio en allegro’s. Ook is er ruimte voor enkele pakkende songs, waarbij Phillip vergezeld wordt door zijn singer-songwriter maatje James Cook. Als een heuse Hans Zimmer schildert Phillip met filmische vergezichten, waarbij hij het grote gebaar niet schuwt. Ronduit indrukwekkend zijn de momenten waarop de twee grote Japanse kodo-drums worden ingezet en orkest en publiek opzwepen. Phillip heeft zelfs de carnyx van staal gehaald voor zijn orkestrale tour-de-force. Een oeroude, Keltische meterslange verticaal bespeelde hoorn met zwijnshoofdje aan het eind. Het mafste blaasinstrument ooit waar opvallend genoeg een bijzonder diep geluid uit kan worden ontlokt. Als een ceremoniemeester loopt de carnyx-speler door de zaal, alsof de muren van Jericho voor een tweede keer omvergeblazen moeten worden. Het Metropole Orkest staat onder leiding van de bezielende dirigent en arrangeur Simon Dobson, en na afloop kan Phillip hem overladen met complimenten. Nu maar hopen dat dit succeswerk snel op plaat wordt vereeuwigd.

Ierland
Met dergelijke succesvolle festivalopeners is meteen de toon gezet. De Roadburn-expeditie kan beginnen. Dit jaar zijn er meer dan ooit bespiegelende momenten ingebouwd. Natuurlijk kun je de oren overladen met de nieuwste metalontdekkingen, maar er is ook volop ruimte voor folk, luisterpop, jazz en verstild experiment. Op de donderdag overdondert de Ierse folkzangeres Brigid Mae Power met een intieme set in clubhonk Hall of Fame. Ze trapt af met een cover van Slim Whitman (Rose Marie), maar brengt ook eigen werk als Dream from the Deep Well en Sometimes. Met haar zalvende stemgeluid laat ze haar meditatieve folksongs alsmaar helderder oplichten. Waarom Power de grote concertzalen nog niet volspeelt is me een raadsel, maar haar concert op Roadburn is van een indringende schoonheid. Ondoorgrondelijker is het optreden van een andere Ierse act, zangeres en drone-componiste Hilary Woods op de slotzondag. Op haar laatste album Acts of Light verbaast ze met schaduwrijke, filmische instrumentale drone-muziek. Live vertaalt ze die klankwereld met elektronica en begeleidt door violist Oliver Turvey. Het duo weet de duistere klankwereld maar moeizaam te herscheppen, gevangen in hun pretenties. Zeker als violist Turvey ook nog eens op een meterslange, krassende vioolboog te keer gaat, loopt de zaal langzaam leeg. Aan het eind zingt Woods nog twee fraaie liederen, maar het voelt als mosterd na de maaltijd.
Iers vocaal geweld is er wel van één van Roadburns grootste headliners, de band Lankum. Met hun bekroonde album False Lankum eindigde het vijftal op menig eindlijstje van 2023. Live is Lankum een sensatie, zeker als je er met je neus bovenop staat. Vooral de stem van zangeres Radie Peat raakt tot in het diepst van je ziel, onder meer in het schitterende The Wild Rover. De stemmen van de Lankum haken in elkaar en vloeien samen tot een gloeiende eenheid. Gangmaker Ian Lynch straalt in The New York Trader, prijsnummer van False Lankum. Op uilleann pipes en draailier pookt Ian Lynch het vuurtje continu op. Er zijn verstilde momenten zoals het wonderschone Lullaby, maar met het bezwerende Go Dig My Grave brengt Lankum de zaal in extase. Duistere folkeuforie is ook te beleven bij de Amerikaanse Chelsea Wolfe. Maar bij haar is de euforie meer naar binnen gekeerd. Broeierige, soms ondoordringbare dronefolk die op afstand blijft en waar je als luisteraar moeite voor moet doen. De volgepakte grote zaal van 013 luistert ademloos toe. Chelsea Wolfe is een statige, imposante podiumverschijning, en als ze aan het slot van haar set soloversies speelt van The Liminal en Be All Things lopen de rillingen over je rug.
Het meest gedenkwaardige folk-geïnspireerde concert komt op naam van Engelsman Richard Dawson. Zijn knuffelbare voorkomen verhoedt niet dat Dawson continu het gevaar opzoekt. Passie en onvoorspelbaarheid kenmerken zijn soloconcert. Op elektrische gitaar speelt hij stekelige John Fahey-achtige instrumentals die alle kanten opschieten en toch staan als een huis. Met zijn liederen – a capella en met gitaarbegeleiding- raakt stuiterbal Dawson iedere luisteraar in zijn hart. In een afsluitende soloversie van Scientist ontpopt Dawson zich als een ware rockheld. Buitengewoon optreden, zonder meer, en geweldig dat Roadburn plek biedt aan deze buitenbeentjes. Wat dat betreft is het serene zaterdagmiddagconcert van de Belgische outsider-componiste en zangeres Annelies Monseré wel een van de meest verstilde optredens ooit op Roadburn. Begeleid door een driekoppige band op keyboards, dwarsfluit, slagwerk en gitaar excelleert de schuchtere Monseré in devote, neoklassieke muziek die aanschurkt tegen Erik Satie’s en Yann Tiersens fragiele klankwereld. Dit is heavy muziek maar wel van de meest spirituele soort.

Synthesizers
Inspirerend is ook de ruimte die Roadburn biedt aan elektronische muziek. Grote smaakmaker was de deathmetalband Blood Incantation. Voor de integrale uitvoering van hun spacey magnum opus Timewave Zero werden allerlei vintage synthesizers van stal gehaald. Van de Korg Triton tot de Crumar en Yamaha. Met een enorme beheersing braken de vier leden van Blood Incantation een lans voor deze heerlijk relaxte ode aan de Berliner School (denk Klaus Schulze en met name Tangerine Dream). Als extraatje schoof de diep ronkende zangkunstenaar Attila Csihar (bekend van Sunn O))) en Mayhem) ook nog even aan. De band Blood Incantation plant dit jaar al een opvolger van dit succesalbum.
Elektrificerend was ook het optreden van de Engelse producer Matthew Barnes alias Forest Swords. Begeleid door een saxofonist wist Forest Swords midden op de dag een zwoele nachtclubsfeer neer te zetten. Zijn stuiterende rollercoasterritjes door dub, techno, jazz, postrock en avant-garde-elektro raakten bij veel bezoekers een juiste snaar.
Ook noise heeft zijn stek gevonden op het Roadburn-menu. De Australische componiste Uboa verwerkt haar persoonlijke worsteling met autisme en ADHD in wurgend spannende optredens. Tijdens Roadburn 2024 was ze artist-in-residence en opende ze haar residentie met een louterende Meltdown-set: bevrijdende oerschreeuwen werden aangewakkerd door angstaanjagende noise lawines en zelfs een meer pastoraal ambient moment. Kort maar krachtig.
Meer speelplezier viel te beleven bij het duo Patriarchy uit Los Angeles. Hun sleazy gothic elektropop omlijst het duo met een lekker foute show waar de erotische spanning vanaf druipt. Drummer Andrew Means (inclusief maffe pruik) en zangeres Actually Huizenga (in strak corset) staan op een gegeven moment zelfs een potje te vechten op het podium. Humor hoort ook thuis in de heavy underground. Fantastisch dat Roadburn gothic-muziek in alle kleurgradaties durft te presenteren.
Persoonlijk hoogtepunt was de afsluiter van Roadburn 2024. Nooit durven dromen dat de Schotse noisepoppioniers en shoegazelegendes Jesus and Mary Chain ooit de festivalposter van Roadburn zouden sieren. Op de slotzondag spelen ze een greatest hits concert, opgehangen aan hun nieuwste release Glasgow Eyes. De broers Jim en William Reid en een gedreven band grasduinen naar hartenlust door hun catalogus. Van een stevige psychedelische rocker als Sidewalking tot nummers van hun klassieker Psychocandy. Zanger Jim Reid oogt een tikkeltje broos maar na het einde toe krijgt hij het ook op de heupen. Het kolkende Reverence van het album Honey’s Dead is een perfecte afsluiter.

Van pioniers tot jong talent, indrukwekkend hoe Roadburn de dieptes van de heavy underground muziek blijft verkennen. Dat maakt alleen maar zeer nieuwsgierig naar de toekomst. Roadburn 2025 staat gepland van 17 tot en met 20 april.

Geschreven door programmamaker Mark van de Voort.

Luister hier naar X-Rated van zondag 24 maart met veel muziek van artiesten die van zich lieten horen tijdens Roadburn 2024.