za 12 juni, 12:00 uur – The French Connection.
De relatie met Frankrijk gaat in dit uur alle kanten op. De componist is Frans, de muzikant is Frans, de vocalist zingt een Franse tekst, de Amerikaan staat in een Parijse studio – als er maar een connectie is. Alle kanten op… dat gaat ook op voor de muziek.
Miles Davis – Générique
Eind 1957 reist Miles Davis naar Parijs. Naast een concert in het Olympia Theater staan er drie weken Club Germain geboekt. Ook staan enkele Europese steden gepland, waaronder Amsterdam. Davis’ Franse begeleiders zijn de twintigjarige tenorist Barney Wilen, pianist René Urtreger en bassist Pierre Michelot. Kenny Clarke, die al een tijdje in Parijs woont, is de drummer.
Cineast Louis Malle, een bewonderaar van Davis, krijgt lucht van dit plan, en vraagt Miles om de muziek in te spelen voor zijn recente film noir “Ascenseur pour l’échafaud” (Lift naar het schavot – zie foto). Franse filmmakers experimenteren in de jaren vijftig met jazz. Eerder dat jaar verzorgde het Modern Jazz Quartet de score voor een film van Roger Vadim – een jaar later zullen de Jazz Messengers een soundtrack leveren voor “Des femmes disparaissent”.
Davis voelt wel voor dit experiment. “I agreed to do it and it was a great learning experience (…)” Hij bekijkt filmfragmenten, en begint te schetsen met behulp van een piano op zijn hotelkamer. Op een avond neemt hij zijn groep – die van niets weet – mee naar een donkere radiostudio, voor de juiste sfeer. Hoofdrolspeelster Jeanne Moreau is er ook. In één set, kijkend naar herhaalde filmscenes, wordt de muziek geïmproviseerd. Er zijn afspraken over tempo, toonsoort en akkoordenschema. En opvallend: géén thema’s, en veel scenes eindigen abrupt. Vier uur later staat alles op de band. Niet eerder in de filmgeschiedenis is een score op deze manier tot stand gekomen.
Evenals de film is ook de muziek “noir” – nacht, eenzaamheid, spanning, dreiging. In de scene waarin Jeanne Moreau ’s nachts over de Champs-Élysées dwaalt, op zoek naar haar echtgenoot, schildert Davis’ trompet binnen enkele seconden de stemming.
De soundtrack schrijft filmmuziekgeschiedenis, en overtreft al snel de film van Louis Malle.
Ibrahim Maalouf & Marcus Miller – Harlem
De van oorsprong Libanese trompettist Ibrahim Maalouf vierde in 2020 zijn 40e verjaardag. In dat jaar maakte hij het album 40 Melodies, waarop een duo-stuk met basgitarist/gitarist Marcus Miller: Harlem. Binnen een eenvoudige vorm en basale harmonie vieren de twee een aanstekelijk, swingend, funky feest.
Ben L’Oncle Soul – Demain J’Arrête
Franstalige Soul? Ja, dat bestaat. In 2010 publiceerde Motown het eerste studioalbum van Ben L’Oncle Soul (echte naam: Benjamin Duterde). Het is niet moeilijk om je door de stem van Ben mee te laten nemen. Dat geldt eveneens voor de backing vocals, en de stuwende, instrumentale begeleiding. En al zal niet iedereen de tekst verstaan en begrijpen – die Franse klank, die heeft wel wat.
Michel Legrand & Stéphane Grappelli – Je ne pourrai jamais vivre sans toi
De Franse actrice Catherine Deneuve debuteerde in 1964 in de vernieuwende, romantische filmmusical Les Parapluies de Cherbourg. Jacques Demy had de regie, Michel Legrand componeerde de muziek. De film won een Gouden Palm.
De ‘ouverture’ – die later in de film vocaal wordt hernomen – genereerde talloze versies. Zo ook die van componist Michel Legrand en violist Stéphane Grappelli uit 1992, met orkest. Leuk improvisatiewerk van Grappelli, en Legrand aan de piano. In de eindfase soleren de twee afwisselend om de vier maten, en steken de strijkers ook een paar vuurpijlen af.
Blossom Dearie – Plus Je T’embrasse
Michel Legrand speelde ook een rolletje in het leven van de Amerikaanse zangeres/pianist Blossom Deary (1924-2009). Zij ging in 1952 naar Parijs, richtte daar een vocal group op, met daarin de zus van Michel Legrand. Broer Michel op zijn beurt arrangeerde een Franse versie van Lullaby of Birdland, waarmee de groep een hit scoorde.
We horen de karakteristieke, ‘meisjesachtige’ stem van Deary in het luchtige Plus Je T’embrasse. De zangeres had zich geen betere begeleiders kunnen wensen op de plaat Give Him the Ooh-La-La: gitarist Herb Ellis, bassist Ray Brown en drummer Jo Jones.
Yves Montand – Les Feuilles Mortes
Wie kent het niet, dit lied over een verloren liefde, aan het einde van de zomer, wanneer de bladeren de aarde bedekken… Deze creatie van componist Joseph Kosma en tekstschrijver Jacques Prévert – uit 1945 – kent inmiddels ruim duizend op de plaat vastgelegde uitvoeringen. De compositie, beter bekend onder de naam Autumn Leaves, met zijn eenvoudige vorm en akkoordenschema, werd een standard, en is een favoriet op jamsessies.
De vocale interpretatie van Yves Montand is ontroerend, met als ‘hoogtepunt’: “Tout doucement, sans faire de bruit.” (“Stil, zonder enig geluid te maken.”)
Meer informatie, en de titels van de overige 10 stukken in dit programma – zie de Gids.
JazzNotJazz – Jan Pieter Overmars
