Klankbron 116 Afghanistan II
Net als Afghanistan I is Afghanistan II een aflevering over de muziek van Afghanistan, met gepubliceerde muziekstukken en werken afkomstig uit archieven. Extra is een première van een lied dat later dit jaar gepubliceerd wordt. Er is ook aandacht voor een aantal bekende etnomusicologen die tussen 1955 en 2003 in Afghanistan opnamen hebben gemaakt. Dat zijn de Amerikaanse Jean Jenkins, de Indiër Deben Bhattacharya, de Fransen Bernard Dupaigne, Hubert de Fraysseix en Pribislav Pitoeff, de Engelsman John Bailey en de Nederlander Jan van Belle.
Deben Bhattacharya
Wij beginnen de uitzending met een korte solo op een rietblaasinstrument Dil-tyuduk. Het wordt gespeeld door Taghan, een nomadische Turkmeen uit Noord-Afghanistan. Het is opgenomen door Jean Jenkins in 1974. Daarna komt een Karavaanlied dat gezongen wordt door Abdul Kader. Het is een opname uit Herat in West-Afghanistan in 1955. De Indiase etnomusicoloog Deben Bhattacharya nam het onderweg op tijdens zijn reis van Benares in India naar Parijs. Veel van zijn Afghanistan-opnamen zijn herhaaldelijk door diverse platenmaatschappijen uitgebracht en hebben mede het geluidsportret van Afghanistan bepaald.
De Fransen in Afghanistan
Het wordt gevolgd door een archiefopname van de CREM in Parijs, gemaakt door Bernard Dupaigne in Aqcha, Noord-Afghanistan, in 1966-’67. Het is een lied in de Hazarastijl. De Hazara zijn een grotere bevolkingsgroep in Centraal Afghanistan. Het lied wordt gezongen door Kabul Faraz die begeleid wordt door een ensemble met harmonium, luit en trommels. Daarna komt een drumsolo van de percussionist Malang Najrabi opgenomen door Hubert de Fraysseix in Kabul. Het wordt gevolgd door drie opnamen van Pribislav Pitoeff van zangliederen van de Pashai in Oost-Afghanistan. Het eerste en derde lied is van de LP Chants des Pashaï en het tweede is een archiefopname van de CREM waar je ook andere archiefopnames uit de hele wereld kunt vinden. Het eerste lied gaat over de grootste leugenaar op de wereld. Het tweede lied bestaat uit twee gedichten die aan elkaar verbonden zijn en het is een loflied op God. Het derde en laatste lied is met begeleiding van een zurnai, een hobo-achtig blaasinstrument, trommels en percussie-instrumenten. Het is een prijslied voor de ambachtslieden.
Herat en Wakhan
Daarna komen twee muziekstukken uit Herat en omgeving, opgenomen door John Bailey in 1973 en 1977. Het zijn beiden instrumentale stukken, de eerste op dutar, een 14 snarige luit, en de tweede op fluit, een ney met tegelijkertijd keelzang door een nomade. Dan komen twee muziekstukken opgenomen door Jan van Belle in 2003 in Noord-Afghanistan. Het eerste lied is een radiopremière. Het is een falak uit Khandud, een gezongen lied begeleid door een ghijak (knieviool) en een daf. Het genre falak is een meestal droevige liedsoort met deze keer een tekst over liefde en de dingen die voorbijgaan. De eerste zin van de tekst luidt dan ook: ‘De dag dat zij met de rode wangen hun lijkwaden aantrekken’. Het is opgenomen in het dorp Khandud in de Wakhan corridor. De Wakhan vallei is het smalle stuk van Afghanistan dat grenst aan China. Het lied zal later dit jaar samen met andere tracks uit Wakhan gepubliceerd worden als CD of digitaal album door Pan records. Het wordt gevolgd door een lied van de zanger Mehri Maftun. Hij speelt zelf de dambura, een luit, en wordt begeleid door een vioolspeler en een percussionist. Het is opgenomen in 2003 in het dorp Margarin vlakbij de Wakhan corridor en is uitgebracht op de CD Mehri Maftun.
Hazara Ismaili’s
Als laatste lied hoort u Zolf-e Kashâlak van de zanger en dambura, luitspeler Seyid Shah Iwaz. Het is opgenomen door Jan van Belle in 1996 nabij Kayan in de provincie Baghlan in midden Afghanistan bij de Hazara Ismaili’s, voor wiens lot onder de Taliban men mag vrezen. Het is een lied over krullend haar. Het is uitgebracht op de CD Fieldrecordings of Dutch Ethnomusicologists 1935-2000 door de Arnold Bake vereniging.
De volgende Klankbron is een een uitzending over Beloetsjistan, de streek ten zuiden van Afghanistan die deels in Pakistan en in Iran ligt. Graag tot dan.
01 Dil-tyuduk solo – 1’28
Taghan – Dil-tyuduk (reed blowing instrument)
MC Music in the World of Islam vol. 5 – Reeds & Bagpipes
Tangent TGSMC 135, A 6
recorded by Jean Jenkins in Daulatabad, 1974
02 Caravan song – 5’47
Abdul Kadar
CD Inside Afghanistan
ARC Music EUCD 2486, 2014, tr.5
recorded by Deben Bhattacharya, in Herat, 11-1955
First published on the LP Inside Afghanistan ASV ALM 4003, UK 1981, A5
on the LP issued the World Record Club WT 5530, NZ, 1981, A5
On the CD by the Musical Heritage Society MHS 512516H, USA, 1990,
and by ARC EUCD 1722 , UK 2002
Tracks of the LP or other the recording sessions in Afghanistan by Deben
Bhattacharya of the same period have been published on the CD
Music from Afghanistan Argo ZFB, UK 1972, Argo London Records
GXF 5719, UK 1975, Argo POCL 4455, Japan, 1998.
The LP Music on the Desert Road Angel Records ANG 35515, UK, USA, 1958
and later repressed, Fantôme Phonographique OME 1014, Europe, 2019.
The LP Music of Western Asia Westminster WF 12033, USA. 1958,
the 4xCD box and book Paris to Calcutta, Sublime Frequencies SF 112,
USA 2018. The 2xCD and book Music of the Gypsy Route volume 1,
Frémeaux & Associés FA 068, France 1997, the LP Paris – Benares,
Club National du Disque CND 92, France 195?. The CD Music of the
Silk Road, ARC EUCD, UK 2004
03 Chant de style Hazara 09-03 – 2’51
Kabul Faraz – voice
harmonium
rebab (lute)
dol (drum)
table (drums)
https://archives.crem-cnrs.fr/archives/items/CNRSMH_I_1967_018_009_03/
recorded by Bernard Dupaigne in Aqcha 1966-1967
4 Solo De Zer-Barhali – Rhythme Tital – 3’57
Malang Najrabi
CD Afghānistān: Ritchak, Zer-Barhali, Toolah, Rabab, Tumbur, Tabla
Playa Sound PS 65058, tr. 1
recorded by Hubert de Fraysseix in Kabul before 1974
05 Nowhere on Earth Is There a Man – 4’34
as False and Lying as Thou
Yusuf Xân – voice, choir 6 men
Dopri (drum)
Dhol (drum)
LP Afghanistan Chants des Pashaï
Le Chant du Monde LDX 74752, 1981, a1
recorded by Pribislav Pitoeff at Tchetela, 1970
Pashai, poem by Mîr Mahmat
06 Deux chansons enchainées 004-01 – 6’37
Xân Mahmat, Xân Mahmat, Abdul Samat, Ghulam DestEgir,
Mahmat Hosein, Baz Mahmat – voice
Xân Mahmat, Xân Mahmat – Dopri (framedrum)
Ghulam DestEgir – Kambori (idiophone)
https://archives.crem-cnrs.fr/archives/items/CNRSMH_I_1973_014_004_01/
recorded by Pribislav Pitoeff in Bambakôt
Pashai
07 In Praise of Artisans – 7’51
Yusuf Xân – voice
surnai (oboe)
dopri (drum)
dhol (drum)
LP Afghanistan Chants des Pashaï
Le Chant du Monde LDX 74752, 1981, a4
recorded by Pribislav Pitoeff at Tschetela, 1971
Pashai, poem by Osen Xân
08 Chahârbaiti Koshki – 7’22
Gada Mohammad – Herati Dutâr (14 stringed lute)
CD The Traditional Music of Herât
Auvidis D 8266, 1996, tr.1
recorded by John Bailey on 19-11-1973 in Baghcha Metar, Herât
09 Chahârbaiti – 2’40
Abdullâh – Nai Chopâni (flute)
CD The Traditional Music of Herât
Auvidis D 8266, 1996, tr.9
recorded by John Bailey on 2-7-1977 in the mosque garden at Karrukh
10 Falak of Khandud – 4’58
Muhammad Bek – voice, ghijak (fiddle)
Muhammad Akram – daf (frame drum)
recorded by Jan van Belle 11-7-2003, Khandud village,
Wakhan
11 Dar Kyal-e Ishq-e Khuban – 3’38
At the thought for beauty our heart has become restless
Mehri Maftun – voice, dambura (lute)
Abdul Salåm – tablak (a small frame drum)
Abdul ‘Aziz Jān – voice, ghijak (fiddle)
CD Mehri Maftun
Pan 2105, tr. 9
recorded by Jan van Belle 28-6-2003 in Zargarân,
near Eshkashim, Badakshan
12 Zolf-e Kashâlak – 6’02
(Curling locks)
Seyid Shah Iwaz – voice, dambura (lute)
CD Fieldrecordings of Dutch Ethnomusicologists
Bake Society AB9103 tr. 4, 2003
recorded by Jan van Belle at the summer residence of
Seyid Mansur Naderi, the spiritual leader of the Hazara Ismaili’s
in Kayan, Baghlan province, 6-8-1996
